RECHTSZAAK 
IN FAMILIERECHT

Veel mensen weten (gelukkig) niet hoe een rechtszaak in het familierecht in zijn werk gaat en uit welke stappen deze bestaat. Wij leggen u graag uit welke stappen er doorgaans genomen dienen te worden, indien u er onverhoopt toch mee te maken krijgt.

Kennismaking

In de eerste fase contacteert u een advocaat vanwege een geschil. Na een kennismakingsgesprek kijkt de advocaat met u of de andere partij (de zogenaamde wederpartij) wellicht bereid is te praten om tot een oplossing te komen zonder het geschil aan een rechter voor te leggen. Dit bespaart iedereen namelijk een hoop tijd, geld en frustraties. In deze vroege fase is mediation vaak een goede optie en daarom wordt dit ook gestimuleerd vanuit de rechtspraak. Ook een viergesprek (zie hierna) kan in deze fase al worden ingezet. Een advocaat, die gespecialiseerd is in het familierecht, zal overleg met de wederpartij en/of mediation, altijd bespreekbaar maken en indien nodig stimuleren.

Viergesprek

Ook als beide partijen inmiddels een eigen advocaat hebben en een procedure op de loer ligt, kan er met overleg nog een hoop bereikt worden. Vaak kan een zogenaamd viergesprek nog een uitweg bieden. Tijdens één of meerdere viergesprekken trachten de twee cliënten bijgestaan door hun twee advocaten alsnog tot overeenstemming te komen. Mocht dit overleg echter vruchteloos blijken, dan zit er vaak niets anders op dan een procedure te starten bij de rechtbank. Overigens kan ook gedurende een procedure bij de rechtbank nog een viergesprek gevoerd worden en een oplossing gevonden worden.

Rechtbank

In het recht kent men kortweg twee soorten procedures: een dagvaarding-procedure en een verzoekschrift-procedure. Die laatste vorm komt in het familierecht veruit het meeste voor en daarom zullen wij ons hier daarop richten.

Als u naar de rechter gaat en een rechtszaak start, stuurt uw advocaat een processtuk namens u naar de rechtbank, waarin u de rechtbank verzoekt een uitspraak te doen in een geschil. De wederpartij krijgt de gelegenheid hierop te reageren. Als de wederpartij zelf ook bepaalde zaken eist, dan krijgt u ook weer de gelegenheid daarop te reageren. Na de ontvangst van het laatste processtuk, plant een rechtbank doorgaans een zitting in. Als de rechter genoeg denkt te weten, dan doet deze uitspraak enkele weken/maanden na de zitting. Geregeld komt het echter voor - met name in rechtszaken over omgang en gezag - dat een rechter aanvullend onderzoek wenst van bijvoorbeeld de Raad voor de Kinderbescherming, waardoor de uitspraak pas veel later volgt.

Termen

Als u voor het eerst met een rechtszaak te maken krijgt, zult u een aantal termen horen, die u onbekend zijn. Procedures bij de rechtbank hebben namelijk hun eigen kenmerkende termen, die wij hieronder voor u op een rij hebben gezet:

Starter van de procedure 

Verzoeker

De andere partij

Verweerder

Inleidende processtuk van de verzoeker

Verzoekschrift

Processtuk van de verweerder, als reactie op het verzoekschrift

Verweerschrift 

-indien uitgebreid met een eigen verzoek

Verweerschrift met zelfstandig verzoek

Reactie van de verzoeker op het eigen verzoek van de verweerder

Verweerschrift op zelfstandig verzoek

Zitting bij de rechtbank (of via Skype)

Mondelinge behandeling

Uitspraak van de rechter

Beschikking 

Duur van de procedure bij de rechtbank

In de meeste rechtszaken in het familierecht, zoals echtscheidingszaken of alimentatiezaken, duurt het vaak 6 maanden tot meer dan een jaar voordat de partijen ter zitting verschijnen. Dit komt mede doordat iedere partij doorgaans 4 tot 10 weken de tijd krijgt per indiening van een processtuk, terwijl er ook uitstel kan worden aangevraagd. Dat wil zeggen dat je soms al een half jaar bezig bent met het indienen van de verschillende processtukken, voordat er een zitting wordt gepland. Pas na de zitting doet de rechtbank een uitspraak, welke een aantal weken tot maanden op zich kan laten wachten. Als de belangen van kinderen ernstig onder druk staan, zoals in ondertoezichtstellingen of omgangszaken, dan handelt de rechtbank doorgaans redelijk snel, dat wil zeggen dat er een zitting wordt gepland binnen een aantal weken tot twee maanden na binnenkomst van het eerste processtuk. Op die zitting kan een rechter tot een nader onderzoek besluiten van bijvoorbeeld de Raad voor de Kinderbescherming, waardoor de zaak nog 6 tot 12 maanden wordt aangehouden, voordat er een uitspraak volgt.

Al met al nemen geschillen in het familierecht, die aan een rechtbank worden voorgelegd, doorgaans tussen de 6 en 18 maanden in beslag. Geschillen die partijen zelf oplossen middels overleg in mediation of viergesprekken, worden vaak veel sneller opgelost, althans de betrokken partijen hebben de duur van de procedure in ieder geval in eigen hand.

Hoger beroep en cassatie

Mocht u reden zien om de uitspraak van de rechter aan te vechten, dan kunt u binnen drie maanden in hoger beroep bij een gerechtshof. Daar worden grofweg dezelfde stappen als hierboven doorlopen, waarna de raadsheren uitspraak doen. Mocht u zich in die uitspraak niet kunnen vinden, dan kunt u de Hoge Raad vragen de uitspraak te vernietigen door in cassatie te gaan. De Hoge Raad behandelt uw zaak echter niet inhoudelijk. De Hoge Raad toetst slechts of de rechtsgang overeenkomstig de wet is verlopen. Daarom is deze laatste rechtsgang zeer uitzonderlijk en komt het weinig voor in het familierecht.